အမေရိကန် ဘဏ်တိုးိံြန်းမဵားလ္တေွာ့ခဵမဂြယက် အူခားိံိုင်ငံမဵားသိုႛပၝ ႟ိုက်ခတ်မည်

အမေရိကန် ဒေၞလာ ငေစြက္ကမြဵားကို ရေတြက်နေသော စင်ကာပူ ငေလြဲလြယ်သူတဦး ူဖစ်ပၝသည်။ အမေရိကန်မြ ငြေေုကးဖောင်းပမြြ ဂယက်ကို ကမႝာ့ဈေးကြကိံြင့် အာရြိံိုင်ငံမဵားလည်း ခံစားရလိမ့်မည်ဟု စီးပြားရေး ပညာရြင်မဵားက တြက်ဆနေ၏။ (Photo: AFP) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။ >>

အမေရိကနိံိုင်ငံမြာ ကဵဆင်းနေတဲ့ စီးပြားရေးူင်္ပံနာကို ေူဖရြင်းဖိုႛအတြက် ဗဟိုဘဏ်ကနေ ္ဘပီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက ဘဏ်တိုးိံြန်းတေကြို သိသိသာသာ လ္တေွာ့ခဵသတ်မြတ်လိုက်ပၝတယ်။ ဒီဘဏ်တိုးိံြန်း လ္တေွာ့ခဵမြေုကာင့်် ဋ္ဌကံြတြေႚရမဲ့ ငြေေုကးဖောင်းပမြြ ူင်္ပံနာကို အမေရိကန်စီးပြားရေးနဲႛ ဆက်စပ်နေတဲ့ ကမႝာ့စေဵးကြက်နဲႛ အာရြိံိုင်ငံတေသြာမက ူမန်မာိံိုင်ငံကိုပၝ တနည်းတဖုံ႟ိုက်ခတ်ခံရိံိုင်ဖြယ်ရြိတယ်လိုႛ စီးပြားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ တေကြ ႟ြူမင်ုကပၝတယ်။

အမေရိကနိံိုင်ငံမြာ အိမ်စေဵးကြက်ယိုင်နဲႛ္ဘပီး ကဵဆင်းလာတဲ့ စီးပြားရေးအေူခအနေတေကြို ကုစားိံိုင်ဖိုႛအတြက် ဗဟိုဘဏ်ကနေ မတ်လ ၁၈ရက်နေႛက ဘဏ်တိုးိံြန်းတေကြို ၂ ဒသမ ၂၅ ရာိံြန်းအထိ လ္တေွာ့ခဵလိုက်တဲ့အတြက် ိံိုင်ငံတကာ ငြေေုကးလေ့လာသူတေအြုကား တအံ့တုသ ူဖစ်သြားုကရပၝတယ်၊ အေုကာင်းကတော့ တဖက်မြာ ငြေေုကးဖောင်းပမြြ ဋ္ဌကီးူမင့်လာမနြဲႛ မလြဲမသြေ ဋ္ဌကံြုကရမြာမိုႛ ူဖစ်ပၝတယ်။

တအိအိကဵဆင်းနေတဲ့ အမေရိကန် စီးပြားရေးကို ကုစားဖိုႛအတြက် ဗဟိုဘဏ် ငြေေုကးမူဝၝဒရေးဆြဲသူတေကြ ခုလို ဘဏ်တိုးိံြန်းတြေ လ္တေွာ့ခဵနေတာဟာ မိံြစ်က စက်တင်ဘာလကစ္ဘပီး ရေတြက်မယ်ရင် အခုတဋ္ဌကိမ်ဟာ ၆ဋ္ဌကိမ်ေူမာက် ူဖစ်ပၝတယ်။ ္ဘပီးခဲ့တဲ့အဋ္ဌကိမ်တေတြုန်းက ူဖတ်တောက်တဲ့အတိုးိံြန်းဟာ ထိရောက်မမြရြိတဲ့အတြက် အခုတဋ္ဌကိမ်မြာ ခပ်ူပင်းူပင်းလေးတိုး္ဘပီးလ္တေွာ့ခဵလိုက်တာ ူဖစ်တယ်လိုႛ လေ့လာသူတေကြ ဆိုပၝတယ်။

ဘဏ်တေကြနေ ငေထြုတ်ခေဵးမြတေမြဵားလ္ဘာပီး အိမ်၊ ္ဘခံ၊ ေူမ၊ ကား၊ ကုန်ပင်္စည်း အရောင်းအဝယ်တြေ တြင်ကဵယ်လာအောင်၊ စေဵးကြက်မြာ ဝယ်လိုအားတက်လာအောင်၊ သေမလိုူဖစ်နေတဲ့ စေဵးကြက်တြေ ူပန်ဦးမော့လာအောင် ရည်႟ြယ်္ဘပီး ခုလို ငြေေုကး မူဝၝဒကဋ္ဋမ်းကဵင်သူတေကြ အတိုးိံြန်းတြေ ထပ်မံလ္တေွာ့ပစ်ဖိုႛ ဆုံးူဖတ်လိုက်တာ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ေုကာင့် အိမ်္ဘခံေူမရောင်းဝယ်ရေး စေဵးကြက် ူပန်လည် ရြင်သန်အားကောင်းလာမြာကတော့ ကောင်းပၝတယ်၊ ဒၝပေမဲ့ ဆိုးတာက နောက်ဆက်တြဲ ူဖစ်ပေၞလာမဲ့ ငြေေုကးဖောင်းပမြဒြဏ်ကို ခံရမြာပဲလိုႛ ဟားဘတ်တက္ကသိုလ်က စီးပြားရေးပၝမောက္ခ မင်္စတာ ကဲနက် ႟ိုးဂေၝ့ဖ်က ေူပာပၝတယ်။

အခုဆိုရင် နယူးယောက်စေဵးကြက်မြာ အခုဆိုရင် ရေနံတစည်ပေၝက်စေဵး ၁၀၉ ဒေၞလာိံြန်းူဖစ်နေပၝတယ်၊ အခုအတိုးိံြန်းလ္တေွာက်ခဵမြေုကာင့် နောက်ထပ် ငြေေုကးဖောင်းပမြြ တေမြဵားလာရင် ရေနံနဲႛ တူခားလောင်စာစေဵးိံြန်း၊ စားသောက်ကုန်စေဵးိံြန်းတေပြၝ ူမင့်မားလာဖိုႛပဲ ရြိပၝတယ်၊ ဒီဒဏ်ဟာ အမေရိကန်တခုတည်းတင် မဟုတ်ပၝဘူး၊ အာရရြဲ့ စီးပြားရေးကို တိုက်႟ိုက်ထိခိုကိံိုင်တယ်လိုႛ ူမန်မာစီးပြားရေး ပညာရြင် က သုံးသပ်ပၝတယ်။

ဦးစိန်ဌေး။ ။ “အာရနြဲႛ ပတ်သက်ရင်တော့ အမေရိကနိံိုင်ငံရဲ့ စီးပြားရေးက ကမႝာမြာ လြမ်းမိုးမြ အမဵားဋ္ဌကီးရြိတာကိုး၊ သူႛ consumption (စားသုံးမြ)ပမာဏ၊ export-import (ထုတ်ကုန်သြင်းကုန်) ပမာဏ စသူဖင့်ပေၝ့လေ၊ ဆိုတော့၊ ဒီက inflation (ငြေေုကးဖောင်းပမြြ) ူဖစ်လာရင် တူခားိံိုင်ငံတေကြို ႟ိုက်ခတ်မြာ သေခဵာတယ်၊ အာရြိံိုင်ငံတေကြိုလည်း ႟ိုက်ခတ်မြာပၝ၊ အမေရိကန်ဈေးကြက်ရဲ့ ဝယိံိုင်စြမ်းအား ကဵလာရင် တူခားိံိုင်ငံတေရြဲ့ တင်ပိုႛမကြို ႟ိုက်ခတ်မြာပၝ။”

ူမန်မာိံိုင်ငံဟာ တူခားအာရြိံိုင်ငံတေလြို အမေရိကန်နဲႛ တိုက်႟ိုက်စီးပြားရေး မရြိတာေုကာင့်် အခုဋ္ဌကံရြမဲ့ ဂယက်ကို သြယ်ဝိုက်္ဘပီး ခံရဖိုႛရြိတယ်လိုႛလည်း စီးပြားရေး ပညာရြင် ဦးစိန်ဌေးက ႟ြူမင်ပၝတယ်။

ဦးစိန်ဌေး။ ။ “ူမန်မာိံိုင်ငံကတော့ အမေရိကနိံိုင်ငံနဲႛ စီးပြားရေး ပတ်သက်မကြ မရြိသလောက်ရြားတယ်၊ ဘာေုကာင့်လဲဆိုတော့ စီးပြားရေး ပိတ်ဆိုႛထားတာကိုး၊ အဲဒီတော့ ဒၝ႟ိုက်ပတ်သက်မြတော့ မရြိဘူး၊ သိုႛသော် ူမန်မာိံိုင်ငံကနေ ပိုႛလိုက်တဲ့ ပိုႛကုန်တေဟြာ အာရြိံိုင်ငံတေကြို သြားမယ်၊ အာရကြတဆင့် ထပ်ပိုႛတာ တခဵိြႚရြိခဵင်ရြိမယ်၊ အဲဒၝမဵိြးတေနြဲႛ ပတ်သက်ရင် ထိခိုက်မရြြိလာမယ်၊ ဒၝကတခဵက်၊ နောက်တခဵက်ကဘာလဲဆိုလိုႛရြိရင် ဒေၞလာနဲႛ ပတ်သက်တဲ့ ူင်္ပံနာ၊ ကမႝာ့ရဲ့ အရောင်းအဝယ်မြာ ဒေၞလာက အမဵားဆုံး လြမ်းမိုးထားတာကိုး၊ ဒေၞလာဈေးတေကြဵလာမယ်၊ ခုထက် ဆက်္ဘပီးကဵလာမယ် ဆိုရင်တော့ အဲဒီ႟ိုက်ခတ်မဟြာ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛ ိံိုင်ငံကို အတိုင်းအတာတခုတော့ သြားမြာပဲ၊ ကသောင်းကနင်း အတိုင်းအတာတခုတော့ရြိမြာ၊ သိုႛသော် အာရြိံိုင်ငံမဵားလောက်တော့ ူဖစ်မြာမဟုတ်ဖူး၊ အနည်းအကဵဉ်းတော့ ူဖစ်လိမ့်မယ်။”

အမေရိကန် ဗဟိုဘဏ်မူဝၝဒရေးဆြဲသူတေကြ ကဵဆင်းနေတဲ့ စီးပြားရေးကို ကုစားိံိုင်ဖိုႛအတြက် အခုလိုဘဏ်တိုးိံြန်းလ္တေွာ့ခဵမကြို ူပတ်ူပတ်သားသား လုပ်ဆောင်လိုက်တာဟာ အစဉ်အလာအရရော၊ ခေတ်မီငြေေုကး စီမံခန်ႛခြဲမဝြၝဒတေအြရရော လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်တဲ့ လုပ်ရပ်တခုအူဖစ် ိံိုင်ငံတကာ ငြေေုကးကဋ္ဋမ်းကဵင် ပညာရြင်အတော်မဵားမဵားက ႟ြူမင်ုကပၝတယ်။ ကာလီဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ် လော့အိန်ဂဵလိစ်က စီးပြားရေး ပၝမောက္ခ မင်္စတာ ဒေးဗစ် ႟ြြးမန်းကလည်း ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ခုတဋ္ဌကိမ်ဆောင်႟ြက်ခဵက်ဟာ ိံြစ်သုံးဆယ်အတြင်း ငြေေုကးစေဵးကြက်အတြင်း ေူပာင်ေူမာက်တဲ့ လုပ်ရပ်တခုအူဖစ် ႟ြူမင်ပၝတယ်။ ူမန်မာစီးပြားရေး ပညာရြင် ဦးစိန်ဌေးကလည်း အလားတူ ႟ြူမင်ပၝတယ်။

ဦးစိန်ဌေး။ ။ “တိုင်းူပည်တူပည်ရဲ့ စီးပြားရေးအားူဖင့် ကဵဆင်းလာမယ်၊ economic crisis (စီးပြားရေး ူင်္ပံနာ) ူဖစ်လ္ဘာပီ ဆိုလိုႛရြိရင် တက်လာမဲ့ အစိုးရမဵားဟာ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ အကူအညီနဲႛ တိုင်းူပည်ရဲ့ အစိုးရပေၞလစီမြာ အားလုံးက ဘ္ပာရေးနဲႛ စီးပြားရေး ပေၞလစီတေကြို သုံးသပ်္ဘပီးတော့ အေူခအနေအရ သင့်တော်သလိုလုပ်တာ ိံိုင်ငံတိုင်းမြာ ဒၝဟာ ဘာလဲဆိုလိုႛရြိရင် သီအိုရီနည်းနဲႛ ေူပာမယ်ဆိုလိုႛရြိရင် ဒီနည်းနဲႛပဲ သြားုကပၝတယ်ခင်ဗဵ။”

အမေရိကန်သမတ ဂေဵာ့ ဒဗလဵဘြုြရ်ကလည်း အခုဋ္ဌကံရြမဲ့ ငြေေုကးဖောင်းပမြြူင်္ပံနာဟာ ရေတိုကိင်္စလေးပၝ၊ ူဖစ်လာမဲ့ ူင်္ပံနာတခုကို ဋ္ဌကိသြ္ဘိပီး ဋ္ဌကိရြြင်းလိုက်တဲ့ သဘောပၝပဲ၊ ရေရြည်အကဵိြးစီးပြားအတြက် ုကည့်္ဘပီးလုပ်တဲ့လုပ်ရပ်မိုႛ အားလုံးအဆင်ေူပသြားမြာပၝလိုႛ အကောင်ူမင်႟ြထောင့်ကနေ ေူပာသြားပၝတယ်။

ဒီအေုကာင်းတေကြို ဦးကေဵာ်ကေဵာ်အောင်က ူမန်မာစီးပြားရေး ပညာရြင် ဦးစိန်ဌေးနဲႛ ဆက်သြယ်္ဘပီး တင်ူပထားပၝတယ်။

• အမေရိကန်စီးပြားရေးဂယက်။
• Download story audio