ကေဵာက်စိမ်းကုမဍ္ဎဏီမဵား ေ႟တြူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းဖက်ေူပာင်း

ကခဵင်ူပည်နယ်အတြင်းမြာ ကေဵာက်စိမ်း တူးဖော်ရောင်းခဵတဲ့ လုပ်ငန်းတြေ အရင်ကလောက် အလုပ်မူဖစ်ုကတော့တဲ့အတြက် ကေဵာက်စိမ်းကုမဍ္ဎဏီ တော်တော်မဵားမဵားဟာ ေ႟တြူးတဲ့ လုပ်ငန်းဖက် ေူပာင်းကုန်ုကတယ်လိုႛ RFA က စုံစမ်း သိရြိရပၝတယ်။

2009.11.09
gold_mining_305px.jpg ကခဵင်ူပည်နယ်၊ စမ်းခေဵာင်းတခု၏ ကမ်းနဖူးတြင် ေ႟တြြင်း တူးဖော် ေ႟ကြဵင်နေသူတဦး ူဖစ်ပၝသည်။ (Photo: Courtesy of Kachin Development Networking Group-KDNG)
(Photo: Courtesy of Kachin Development Networking Group-KDNG)

ကမႝာမြာ နာမည်ဋ္ဌကီးတဲ့ အရည်အသြေးကောင်း ကေဵာက်စိမ်းတြေ ထြက်ရြိရာ ဖားကန်ႛဒေသမြာ ဟိုးအရင်က သာမန် လက်နဲႛ တူးဖော်ခဲ့ုကပေမဲ့ နောက်ပိုင်း ဆယ်စိုံြစ်တေနြဲႛ ခဵ္ဘီပီးတော့ စက်ယ္ဈိံရားဋ္ဌကီးတြေ သုံး္ဘပီး တူးဖော်လာခဲ့ုက္ဘပီးတဲ့နောက် အခုအခၝမြာတော့ ကေဵာက်စိမ်း အထြက်နည်းပၝး လာတဲ့အူပင် ကေဵာက်အရောင်းအဝယ်တေလြည်း အရင်ကလို မကောင်းတော့ဖူးလိုႛ သိရပၝတယ်။

ဒၝေုကာင့် အဲဒီဒေသမြာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ကေဵာက်စိမ်းတူးဖော်နေတဲ့ ကုမဍ္ဎဏီတေဟြာ ေ႟တြူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းဖက်ကို ေူပာင်း္ဘပီး လုပ်ကိုင်နေုကတယ်လိုႛ ဖားကန်ႛ္ဘမိြႚက ကေဵာက်ကုန်သည်တယောက်က ခုလိုေူပာူပပၝတယ်။

ကေဵာက်ကုန်သည်။     ။ “ဒီံြစ်ပိုင်းကလေ ကုမဍ္ဎဏီဋ္ဌကီးတေကြ သိပ်အလုပ်မူဖစ်ဘူး ရင်းိံြီးူမၟြပိံြံမြ ပိုက်ဆံက မရြိုကတော့ဘူး၊ ကေဵာက်လုပ်တဲ့အခၝကဵတော့ ရင်းိံြီးူမၟြပိံြံမမြဵား္ဘပီးမြ ကေဵာက်မရောင်းရတဲ့အခၝကဵတော့ ငြေူမြပ်တာပေၝ့လေ၊ တခဵိြႚဆိုရင် ကေဵာက်လုပ်ကြက်ထဲမြာ သုံးဖိုႛအတြက် ပိုက်ဆံက မရြိတော့ဘူး အဲဒီတော့ ဆီကို အေ့ကးနဲႛယူ္ဘပီးမြ လုပ်ပေမဲ့လည်း ုကာလာတော့ ရိက္ခာဖိုး မတတိံိုင်တဲ့ အခၝကဵတော့ ကေဵာက်စိမ်းတြင်းကို ပစ်ထား္ဘပီးတော့ ေ႟တြြင်းတေဖြက်ကို သြားုကတယ်။”

ူမန်မာစစ်အစိုးရ အာဏာပိုင်တေနြဲႛ အကဵိြးတူ ပူးပေၝင်းတည်ထောင်ထားတဲ့ ူမန်မာတကောင်း၊ မောနင်းလိုက်၊ လပ်ကီးဆဲဗင်း၊ လပ်ကီးစတား စတဲ့ ကုမဍ္ဎဏီတြေလောက်ပဲ ကေဵာက်စိမ်းလုပ်ငန်းကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်နေုကတာပၝ၊ ဖားကန်ႛ၊ တာမခံ၊ လုံးခင်း၊ ဒေသတေဟြာ အရင်ကတည်းက ကေဵာက်စိမ်းသာမက ေ႟လြည်း ထြက်ပၝတယ်။ ေ႟ရြြာတဲ့ လုပ်ငန်းဖက် ေူပာင်း္ဘပီး လုပ်ကိုင်လာတဲ့ ကုမဍ္ဎဏီတြေ စုစုပေၝင်း ၇၀ ကေဵာ်လောက် ရြိန္ဘေပီး ဒေသတြင်းက လယ်ယာေူမတေကြို ဝယ်္ဘပီးတော့ တူးဖော်နေုကတာလိုႛလည်း စောစောက ကေဵာက်ကုန်သည်က ဆက်ေူပာပၝတယ်။

ကေဵာက်ကုန်သည်။     ။ “ဥ႟ုခေဵာင်း႟ိုးတလ္တေွာက်မြာ ရြိတဲ့ ဟောင်ပၝးအောက်အထိ မရြိသလောက်တောင် ူဖစ်န္ဘေပီ လယ်တေကြ ၊ လယ်တေကြို ဝယ်္ဘပီးမြ ေ႟တြူးလိုက်တာ တဧကကို သိန်း ၂၀၀ ကနေ တခဵိြႚ သိန်း ၃၀၀ အဲလောက်အထိ ရတယ်။ လယ်ပိုင်ရြင်တေလြည်း ပိုက်ဆံရ သြားတာပေၝ့ဗဵာ။ လယ်လုပ်ရင်တောင် ပိုက်ဆံ ဒီလိုအလုံးအရင်းရဖိုႛ မလြယ်ဘူးလေ၊ ္ဘပီးရင်လုပ်ကြက်ကလည်း နားလည်မနြဲႛ လုပ်လိုႛရတယ်လေ။

အရင်တုံးက အဲဒီဒေသတေမြြာ တိံိုင်တပိုင် ေ႟တြူးုကတာလောက်ပဲ ရြိပၝတယ်။ အခုတော့ ကုမဍ္ဎဏီတေကြ စက်ယ္ဈိံရားတေနြဲႛ အူပိြင်တူးဖော်နေုကတာေုကာင့် ဥ႟ုခေဵာင်းဟာလည်း အရင်ကထက် တစထက်တစ ပို္ဘပီး ပဵက်စီးလာန္ဘေပီလိုႛ သိရပၝတယ်။ ကေဵာက်စိမ်းထြက်တဲ့ ဒေသမြာတင်မက ကခဵင်ူပည်နယ်အတြင်း နေရာတော်တော်မဵားမဵားမြာ ေ႟ထြြက်နေတာေုကာင့် ပုံစံအမဵိြးမဵိြးနဲႛ တူးဖော်နေုကတယ်လိုႛ ဆိုပၝတယ်။ ဒီအေုကာင်းကို ကခဵင်လူမဖြြံႚ္ဘဖိြးရေး ကြန်ရက်အဖြဲႚရဲ့ ဥက္ကှူ ဦးအောင်ဝၝက ေူပာပၝတယ်။

ဦးအောင်ဝၝ။    ။“တိံိုင်းူမစ်အောက်ဘက်မြာ ႟ြာအဋ္ဌကီးဋ္ဌကီး ေ႟လြုပ်ကြက် အဋ္ဌကီးဋ္ဌကီးပုံစံမဵိြးနဲႛ လုပ်နေတာပဲ ဒီမြာ အလုပ်သမားတေကြတော့ ရာ၊ ထောင်သောင်းနဲႛ ခဵ္ဘီပီးမြ ရြိနေတာကိုး၊ နောက်တခုက ဧရာဝတီူမစ်အထက်ဘက် မေခနဲႛ မလိခ ူမစ်ုကားထဲမြာ စက်တေနြဲႛ တူးတဲ့ဟာမဵိြးတြေ၊ တခဵိြႚဟာတေကြ ကုန်းကဵင်းတြေ ရြိတယ်။ တခဵိြႚဟာတေကြ ရေငုတ်ကဵင်းတြေ ရြိတယ်။ နမ့်ဆန်ယန်၊ ေ႟ကြူ ဖက်မြာလည်း ရြိတယ်။ သံလမ်း႟ိုး တလ္တေွာက်မြာလည်း ရြိတယ်။

ကခဵင်ူပည်နယ်ဟာ ေ႟နြဲႛ ကေဵာက်စိမ်း အပၝအဝင် သတ္ဇြ၊ သစ်၊ စတဲ့ သဘာဝ သယံဇာတ အေူမာက်အူမားထြက်ရြိတဲ့ ဒေသူဖစ်ပၝတယ်။ ဒၝပေမဲ့ ူပည်နယ်အတြက်ကတော့ သဘာဝပတ်ဝန်းကဵင်တေသြာ ပဵက်စီးသြားတာပဲ အဖတ်တင်တယ်လိုႛ ကခဵင်လူမဖြြံႚ္ဘဖိြးရေးကြန်ယက်အဖြဲႚဥက္ကှူ ဦးအောင်ဝၝက ဆက်ေူပာပၝတယ်။

ဦးအောင်ဝၝ။    ။“ေ႟တြူးတဲ့နေရာမြာ အဓိက အကဵိြးအူမတ် ရရြိတာဟာ စစ်ဗိုလ်တေနြဲႛ ပတ်သက်တဲ့ဟာတြေ လူထုအနေနဲႛတော့ ဘာမြ အကဵိြးအူမတ်မရြိဘူး ခံစားခြင့်လည်းမရြိဘူး။ ဥပမာေူပာရရင် ဟူးကောင်းခဵိြင့်ဝြမ်းမြာ ေ႟တြြင်းတြေ အမဵားဋ္ဌကီးရြိတယ်။ ဒေသခံတြေ ကတော့ ေ႟တြူးတဲ့နေရာမြာ အလုပ်သမားအူဖစ်လောက်ပဲ ရြိတယ်။ လူတေကြ သူတိုႛရဲ့ ခံစားခြင့် ဘာမြ မရြိတော့ နောက်ဆုံးမြာ ဒေသခံတေကြတော့ မူးယစ်ဆေးဝၝးသုံးစြဲ္ဘပီးမြ လူမြရေး ဒုက္ခလောက်ပဲ ခံစားနေရတယ်။ ဒၝ္ဘပီးမြ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကဵင်တေလြည်း အမဵားဋ္ဌကီး ထိခိုက်လာတယ်။”

သယံဇာတတြေ အမဵားအူပားထြက်ရြိနေပေမဲ့ ကခဵင်ူပည်နယ်အတြင်း လမ်းပန်းဆက်သြယ်ရေး၊ ပညာရေး၊ ကဵန်းမာရေး၊ လူမြရေး စတာတြေ ဘာမထြူးူခား္ဘပီး တိုးတက်မလာဘူးလိုႛလည်း သူကေူပာပၝတယ်။ ၁၉၉၀ ခိုံြစ် နောက်ပိုင်းကစ္ဘပီး စစ်အစိုးရဟာ ကခဵင်ူပည်နယ် အတြင်း ကေဵာက်စိမ်းတူးဖော်ခြင့်၊ ေ႟တြူးဖော်ခြင့်နဲႛ သစ်ထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းတေကြို စီးပြားရေးလုပ်ငန်းရြင်တေကြို ပုံစံအမဵိြးမဵိြးနဲႛ လုပ်ကိုင်ခြင့်တြေ ထုတ်ပေးခဲ့တာ ူဖစ်ပၝတယ်။

မှတ်ချက်ပေးပို့ရန်

မှတ်ချက်များကို အောက်ပါ ပုံစံတွင် ရေးသားနိုင်ပါသည်။ RFA ၏ အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် အညီ လိုအပ်လျှင် တည်းဖြတ်ပြီး ဖော်ပြပါမည်။ မှတ်ချက်များကို ရေးပြီးပြီးချင်း ချက်ခြင်း မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါ။ တင်ပြထားသော မှတ်ချက်ပါ အကြောင်းအရာများ အတွက် RFA မှာ တာဝန်မရှိပါ။ ကျေးဇူးပြု၍ တခြား မှတ်ချက်ရေးသူများ၏ အမြင်ကို လေးစားပြီး အကြောင်းအရာကိုသာ အဓိကထား ရေးသားစေလိုပါသည်။