ူမန်မာနဲႛ ဆူဒန်တြင် စစ်တပ်ကဵြးလြန်သော မုဒိမ်းမမြဵား ဆြေးေိံြးပြဲ

ဆြေးေိံြးပြဲမြာအဓိက ဆြေးေိံြးသူ ခဵင်းအမဵိြးသမီး ဒေၞခဵယ်ရီဇာဟောင်။ (Photo: RFA)

ကမႝာ့ ကုလသမဂ္ဂမြာ အမဵိြးသမီးမဵားရဲ့ အခြင့်အလမ်းတေနြဲႛ ပတ်သက်တဲ့ ညီလာခံ ကဵင်းပခဵိန်နဲႛ တိုက်ဆိုင်္ဘပီး၊ နယူးယောက်္ဘမိြႚ ကုလသမဂ္ဂ အစည်းအဝေးခန်းမ(၈)မြာ ူမန်မာနဲႛ ဆူဒနိံိုင်ငံတေမြြာ စစ်သားတြေ ကဵြးလြန်တဲ့ မုဒိမ်းမြတေအြေုကာင်း ဆြေးေိံြးပြဲတရပ် ဖေဖော်ဝၝရီ ၂၇ရက်နေႛက ကဵင်းပပၝတယ်။ ဒီအစည်းအဝေးကို ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံ႟ုံးက ဋ္ဌကီးမြြးူပလြုပ်တာ ူဖစ်ပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံနဲႛ ပတ်သက်လိုႛတော့၊ ူမန်မာိံိုင်ငံ၊ ခဵင်းူပည်နယ်အတြင်း နအဖ စစ်တပ်က ခဵင်းတိုင်းရင်းသူုတေအြပေၞ အဓမ္ထူပကြဵင့်မြတေကြို ခဵင်းအမဵိြးသမီးတဦးက အဓိက ဖော်ထုတ်သြား္ဘပီး၊ ူမန်မာ့အရေး လေ့လာသူတေကြ ဝင်ရောက်ဆြေးေိံြးခဲ့ုကပၝတယ်။

ဒီဆြေးေိံြးပြဲကဵင်းပနေခဵိန်မြာ ဆြေးေိံြးခဵက်တေကြို နယူးယောက်္ဘမိြႚ၊ ကုသလမဂ္ဂ႟ုံးကနေ ဝၝရြင်တန်္ဘမိြႛတော်မြာရြိတဲ့ RFA စတူဒီယိုထဲကို တိုက်႟ိုက်ပေးပိုႛ ကူညီခဲ့တာ ူဖစ်ပၝတယ်။

အခမ်းအနားမြာ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန် လူမြရေးရာ အထုူး သံမြြး မင်္စတာ ဂ႟ိုဗာ ဂဵိြးဆက်ဖ် ရီးစ်နဲႛ အတူ ူမန်မာအမဵိြးသမီး ိံြစ်ဦးူဖစ်တဲ့ ခဵင်းဒေသ အမဵိြးသမီးမဵား အဖြဲႚခဵြပ်က ဒေၞခဵယ်ရီ ဇာဟောင်နဲႛ Open Society Institute က ူမန်မာ စီမံကိန်း ႌြန်ုကားရေးမြြး ဒေၞမော်ရင်း အောင်သြင်တိုႛလည်း တက်ရောက် တင်ူပဆြေးေိံြးခဲ့ပၝတယ်။

ပထမဆုံး ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမဵိြးသမီးရေးရာ အမေရိကန်သံမြြး မိစ် ပက်ထရီယာ ဘရစ်စတာက အဖြင့်စကား ေူပာုကား္ဘပီး တက်ရောက်ဆြေးေိံြးသူတေကြို မိတ်ဆက်ပေးပၝတယ်။ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်က ိံိုင်ငံတကာ ကဵန်းမာရေး မူဝၝဒဆိုင်ရာ ပၝမောက္ခ ဒေၝက်တာ ဂဵနီဖာ လင်းနင်း၊ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ် လူႛအခြင့်အရေး မူဝၝဒဆိုင်ရာ ပၝမောက္ခ မင်္စတာ အိုမာ အင်္စမေးလ်တိုႛက ဆူဒနိံိုင်ငံ ဒၝဖောဒေသက အမဵိြးသမီးတေကြို ိံိုင်ငံတပ်တေကြ အဓမ္ထူပကြဵင့်တာနဲႛ လူႛအခြင့်အရေး ဆက်္ဘပီး ခဵိြးဖောက်ခံနေရတာတေကြို ပထမဆုံး ဆြေးေိံြးပၝတယ်။ �

အဲဒီနောက် ဒေၞမော်ရင်းအောင်သြင်က ဒီကနေႛ ဆြေးေိံြးပြဲမြာ ဆူဒန်အရေးကိုဆောင်႟ြက်နေတဲ့ ညီအစ်ကို မောငိံမြတေနြဲႛ အတူ အစည်းဝေးတခုထဲမြာ အတူ ဆြေးေိံြးခြင့်ရလိုႛ ကေဵးဇူးတင်ေုကာင်းေူပ္ဘာပီး လုံူခံြရေးကောင်စီက ဗီတိုမဲဟာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ူပည်သူတေကြို ကာကြယ်စောင့်ရြောက်ပေးရမဲ့ တာဝန်ဝတ္ဇရားကို ရပ်တန်ႛစေဖိုႛ မသင့်ဘူးလိုႛ ယုံုကည်ေုကာင်း ေူပာပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံဟာ လူဦးရေသန်း ၅၀ ရြိတဲ့ တိုင်းရင်းသား လူမဵိြးပေၝင်းစုံနေထိုင်တဲ့ အရြေႚတောင်အာရြိံိုင်ငံတိံိုင်ငံ ူဖစ်တယ်ဆိုတာ အမဵားသိထား္ဘပီးူဖစ်ေုကာင်း၊ လြတ်လပ်ရေးရ္ဘပီးကတည်းက ဗမာလူမဵိြးအမဵားစုနဲႛ တိုင်းရင်းသားတေဟြာ စစ်မြန်တဲ့ ဖယ်ဒရယ် ူပည်ထောင်စုစနစ်နဲႛ အတူတကြနေထိုင်ဖိုႛ ူဖစ်ပေမဲ့ အမဵိြးသားစည်းလုံးမြူင်္ပံနာဟာ ူမန်မာိံိုင်ငံကို လြတ်လပ်ရေးရ္ဘပီးကတည်းက ေူခာက်လြန်ႛခဲ့တာ အခုထိ ူဖစ်ေုကာင်း ေူပာပၝတယ်။

ူပည်တြင်းစစ်ူဖစ်နေတဲ့ ဒေသတေမြြာ နေထိုင်ုကရတဲ့ တိုင်းရင်းသားလူမဵိြးစုတေအြုကား နောက်ထပ် အမြန်တရားတခုနဲႛ ရင်ဆိုင်ရပၝတယ်။ ဒီဒေသတေဟြာ ဘယ်အဖြဲႚအစည်း စာနယ်ဇင်း စစ်ဆေးိံိုင်မမြရြိတဲ့ ဒေသတြေူဖစ်ပၝတယ်။ အစိုးရက တင်းတင်းကဵပ်ကဵပ် ကန်ႛသတ်ထားတဲ့ သတင်း အခဵက်လက် ပိတ်ပင်မြေုကာင့် ူမန်မာစစ်တပ်တေဟြာ အမဲရောင်နယ်ေူမတေမြြာ နယ်ခူံပည်သူတေကြို ဋ္ဌကိြက်သလို ိံြိပ်စက်ူခယ်လြယ်ခြင့်လိုင်စင်ကို ရသြားစေပၝတယ်လိုႛ ဒေၞမော်ရင်းအောင်သြင်က ေူပာသြားတာ ူဖစ်ပၝတယ်။

တိုင်းရင်းသူတေကြို စစ်သားတေကြ မုဒိန်းကဵင့်နေုကတာဟာ အခုထက်ထိလည်း ဆက်လက်ရြိနေဆဲူဖစ်ေုကာင်း၊ ကုလသမဂ္ဂ လူႛအခြင့်ရေးသဘောတူညီခဵက်မဵား လက်မြတ်ထိုးထားတဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ဒီလုပ်ရပ်တြေ ရပ်တန်းက ရပ်ဖိုႛ ဥပဒေအရ စိစစ်အရေးယူဖိုႛ ိံိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကူညီတောင်းဆိုပေးစေလိုေုကာင်း ဒေၞမော်ရင်းအောင်သြင်က ဆြေးေိံြးသြားပၝတယ်။

အဲဒီနောက် ခဵင်းဒေသ အမဵိြးသမီးမဵားအဖြဲႚခဵြပ်က ဒေၞခဵယ်ရီ ဇာဟောင်က ူမန်မာိံိုင်ငံနဲႛ တိုင်းရင်းသား လူမဵိြးတေအြေုကာင်းတေကြို အကဵဥ်း႟ုံးေူပ္ဘာပီး သူမဟာ ူမန်မာူပည်မြာမြေးတဲ့ ခဵင်းအမဵိြးသမီးူဖစ်္ဘပီး ၁၉၉၉ မြာ အ္ဋိံိယိံိုင်ငံကို ထြက်ေူပးလာခဲ့သူူုဖစ်ေုကာင်း မိတ်ဆက်ေူပာုကားပၝတယ်။� သူမက ူမန်မာစစ်တပ်တေကြ တိုင်းရင်းသားဒေသတေမြြာ ထိုးစစ်တြေေုကာင်း လူ ၁ သန်းခန်ႛ ူပည်တြင်း အိုးအိမ်မဲ့ ဒုက္ခသည်တြေူဖစ်နေရတဲ့အေုကာင်း ပိုဆိုးတာက တိုင်းရင်းသူနဲႛ အ႟ယာ်မရောက်သေးတဲ့ မိန်းကလေး ငယ်တေကြို စစ်သားတေကြ အဓမ္ထူပကြဵင့်တာတေပြဲ ူဖစ်ေုကာင်း တင်ူပပၝတယ်။

ရြမ်း၊ ကခဵင်၊ ခဵင်း၊ မြန်၊ ကရင်နီနဲႛ ရခိုင်ူပည်နယ်က တိုင်းရင်းသူ မိန်းကလေးတေဟြာ အစိုးရကိုယိံြိက်က ခြင့်ူပတြဲ့ စစ်သားတေရြဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဓမ္ထူပကြဵင့်တာတေကြို ခံစားလာရတာ ကာလတြေ ုကာညောင်းလ္ဘြပီ ူဖစ်ေုကာင်း၊ ဒီအမြတေဟြာ တိုင်းရင်းသားနယ်ေူမတေမြြာ အစိုးရက ဦးတည်ခဵက်နဲႛ လုပ်ဆောင်တာူဖစ်လိုႛ ပိုမဵားတဲ့အေုကာင်း၊ တိုင်းရင်းသားတေကြို ဖမ်းဆီးခဵြပ်ေိံြာင်တာဟာ မဵိြးူဖြတ်လုပ်ရပ်ဆီရောက်ဖိုႛ အသုံးခဵတဲ့ လက်နက်မဵားလိုတောင် ူဖစ်လာခဲ့ေုကာင်း ဒေၞခဵယ်ရီဇာဟောင်က ေူပာသြားတာပၝ။

သူမက အမဵိြးသမီးတေနြဲႛ မိန်းကလေးတေအြပေၞ လူႛအခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်မြတေကြို အသေးစိတ်ဆြေးေိံြး္ဘပီး ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ စစ်မြန်တဲ့ ိံိုင်ငံရေးေူပာင်းလဲမကြသာ ဥပဒေူပန်လည်စိုးမိုးရေး ူဖစ်လာမယ်လိုႛ ယုံုကည် ေုကာင်း၊ အရပ်သားအစိုးရတက်လာရေးနဲႛ တိုင်းရင်းသားဒေသတေကြ ူမန်မာစစ်တပ်တြေ ဆုတ်ခြာပေးရေးတေကြသာ ူမန်မာိံိုင်ငံတြင်းက တိုင်းရင်းသူတေအြပေၞ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဓမ္ထူပကြဵင့်တာတြေ ရပ်တန်းက ရပ်ဖိုႛ ရြိပၝေုကာင်း၊ ဒၝေုကာင့်မိုႛ ကုလသမဂ္ဂ လုံူခံြရေးကောင်စီအနေနဲႛ ူမန်မာိံိုင်ငံနဲႛ ပတ်သက်လိုႛ မလုပ်မနေရ ဆုံးူဖတ်ခဵက်ခဵဖိုႛ ကူညီပေးဖိုႛ၊ တခဵိန်တည်းမြာပဲ ူမန်မာ့အိမ်နီးခဵင်း အ္ဋိံိယကို ူမန်မာစစ်အစိုးရကို ထောက်ပံ့နေမနြဲႛ ဒုက္ခသည်တေအြပေၞ မူဝၝဒကို စဉ်းစားဖိုႛ၊ တ႟ုတ်နဲႛ ႟ုရြားတိုႛကိုလည်း လုံူခံြရေး ကောင်စီမြာ ူမန်မာကိင်္စ ဗီတိုမဲပေးတာကို ူပန်စဉ်းစားဖိုႛ လိုပၝေုကာင်း တင်ူပပၝတယ်။ လုံူခံြရေးကောင်စီမြာ ဗီတိုမဲနဲႛ ူမန်မာကိင်္စကို ပယ်တာဟာ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ အမဵိြးသမီးနဲႛ မိန်းကလေးတေကြို ပို္ဘပီး မုဒိမ်းကဵင့်ဖိုႛ အခဵက်ူပတာပဲူဖစ်နေေုကာင်း ေူပာသြားပၝတယ်။

အဲဒီနောက် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန် လူမြရေးရာ အထုူး သံမြြး မင်္စတာ ဂ႟ိုဗာ ဂဵိြးဆက်ဖ် ရီးစ်က ူမန်မာိံိုင်ငံ အစိုးရတပ်က အစိုးရမူကို စောင့်ထိန်းတဲ့အနေနဲႛ တိုင်းရင်းသူတေကြို အဓမ္ထူပကြဵင့်နေတာတေကြို အမေရိကန်သမတကတော် တက်ခဲ့တဲ့ အရင် ကုလသမဂ္ဂ ဆြေးေိံြးမနြဲႛ ဆက်စပ်္ဘပီး ဆြေးေိံြးပၝတယ်။

ူမန်မာ၊ ဆူဒနိံိုင်ငံတေကြ အစိုးရတေဟြာ သူတိုႛ အူပစ်ပေးခဵင်တဲ့ သူတေကြိုကဵ ကောင်းကောင်း အရေးယူ အူပစ်ပေးတတ်သူတြေ ူဖစ်ပေမဲ့ ဒီမုဒိမ်းမြ ကဵြးလြန်သူတေကြိုတော့ ကောင်းကောင်းအူပစ်မပေးုကေုကာင်း၊ မုဒိမ်းကဵင့်တဲ့ စစ်သားတေကြို ကောင်းကောင်း အရေးမယူုကေုကာင်း၊ တခၝတရံ ကဵြးလြန်သူတေကြ ပၝးစပ်က ေူပာတဲ့ စကားလုံးတေဟြာ အစိုးရရႛဲ သဘောထားကို ထင်ဟပ်ူပတတ်ေုကာင်း မင်္စတာ ရီးစ်က ေူပာသြားတာူဖစ်ပၝတယ်။

မင်္စတာရီးစ်က လိင်အေူခခံတဲ့ အုကမ်းဖက်မြတေဟြာ မုကာခင် ကုလသမဂ္ဂမြာ ဆြေးေိံြးုကမဲ့ အေုကာင်းတြေူဖစ်ပေမဲ့ အဲဒီနေႛမြာ ဆြေးေိံြးုကတဲ့ မုဒိမ်းမကြို မုဒိမ်းမလြိုႛ ေူပာင်ေူပာင် ခေၞဝေၞ ေူပာဆိုဆြေးေိံြးဖိုႛရာအရေးဋ္ဌကီးေုကာင်း၊ အမေရိကန်အစိုးရကိုယ်စား ဒီဆြေးေိံြးပြဲကို ကဵင်းပိံိုင်ခဲ့လိုႛ အလြန် ဝမ်းေူမာက်ပၝေုကာင်း၊ ကုလသမဂ္ဂဟာ လူႛအခြင့်အရေးူမၟင့်တင်ဖိုႛနဲႛ ကာကြယ်ပေးတဲ့ အဖြဲႚအစည်းဋ္ဌကီးူဖစ်ေုကာင်း ေူပာုကားသြားခဲ့ပၝတယ်။

တခၝ ဒီဆြေးေိံြးနဲႛ ပတ်သက်လိုႛပဲ ူပည့်ူပည့်စုံစုံ တင်ူပိံိုင်အောင်၊ ဆြေးေိံြးပြဲမြာအဓိက ဆြေးေိံြးသြားသူ၊ ခဵင်းအမဵိြးသမီး ဒေၞခဵယ်ရီဇာဟောင်ကို ဆြေးေိံြးပြဲအ္ဘပီးမြာ ဒေၞစမ်းစမ်းတင်က ဆက်သြယ်မေးူမန်း တင်ူပထားူပန်ပၝတယ်။

• ဒေၞခဵယ်ရီ ဇာဟောငိံြင့် အမေးအေူဖ။
• Download story audio

• ဦးကေဵာ်မင်းထြန်း၏ စုစည်းတင်ူပခဵက်။
• Download story audio