ူမန်မာိံိုင်ငံ လူႛအခြင့်အရေးအေူခအနေ ကုလ အထူးကိုယ်စားလြယ် ေုကညာခဵက်ထုတ်ူပန်


2006.05.26
U_Win_Tin_prisoner_150px.jpg
ထောင်ထဲတြင် ၁၆ိံြစ်ုကာ အကဵဉ်းကဵခံ နေရဆဲူဖစ်သော သတင်းစာ ဆရာဋ္ဌကီး ဟံသာဝတီ ဦးဝင်းတင်သည် ိံိုင်ငံတကာတြင် လူသိမဵားသော ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတဦး ူဖစ်၍ သူလြတ်ေူမာက်ရေးကိုလည်း ဝိုင်းဝန်း တောင်းဆိုနေုကပၝသည်။ (Photo: RFA)

ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူႛအခြင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလြယ် မင်္စတာ ပေၞလို ဆာဂဵီယို ပီနဲ႟ိုးက မေလ ၂၅ ရက်နေႛ ရက်စြဲနဲႛ ေုကညာခဵက် ထုတ်ူပန်္ဘပီး ူမန်မာိံိုင်ငံသား ၁,၁၅၆ ဦးဟာ သူတိုႛရဲ့ ိံိုင်ငံရေး အခြင့်အရေးကို ကဵင့်သုံးတဲ့အတြက် အကဵဉ်းထောင်တေအြတြင်း နေ နေုကရတယ်လိုႛ ဆိုပၝတယ်။

မင်္စတာ ပေၞလို ဆာဂဵီယို ပီနဲ႟ိုးက AAPP ခေၞ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားမဵား ကူညီစောင့်ရေးအသင်းက ထုတ်ူပန်ထားတဲ့ အစီရင်ခံစာကို ကိုးကား္ဘပီး ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတြေ သေဆုံးမဟြာ ၁၉၈၈ ခိုံြစ်ကစလိုႛ ၁၂၇ ဦး ရြိန္ဘေပီ၊ ္ဘပီးခဲ့တဲ့ ိံြစ် တိံြစ်ထဲမြာကို သေဆုံးသူ ၁၀ ဦး တိုးလာတယ်။ ဒၝေုကာင့် ဒီလို အလဵင်အူမန် သေဆုံးနေမြတေကြို စုံစမ်းဖိုႛအတြက် လြတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖြဲႛ ဖြဲႛဖိုႛ ိံိုင်ငံတကာက တောင်းဆိုသင့်တယ်လိုႛ သူႛရဲ့ ေုကညာခဵက်မြာ ရေးသားထားပၝတယ်။

မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးက မုကာမီ ကုလသမဂ္ဂ ဒုတိယ အတြင်းရေးမြြးခဵြပ် ကို ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်နဲႛ တြေႛဆုံခြင့် ပေးခဲ့တာကတော့ ကောင်းတဲ့ လက္ခဏာတခုပဲလိုႛ RFA ကို ေူပာဆိုပၝတယ်။ ဒၝပေမယ့် သူက ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်ကိုတော့ခင်းခဵက်မရြိ ူပန်လြတ်ရမယ်လိုႛ ဆိုပၝတယ်။ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီကလည်း နအဖဟာ ကုလသမဂ္ဂနဲႛ ိံိုင်ငံတကာကို ူပန်လည် ဆက်ဆံခဵင်လာတဲ့ သဘောမဵြိး ူပလာတယ်လိုႛ ဆိုပၝတယ်။

ဒီကိင်္စနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးကို RFA ဒေၞနန်းခမ်းထြေးက ဆက်သြယ်္ဘပီး ဒီ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီ ခရီးစဉ်အ္ဘပီး ကုလသမဂ္ဂ ကိုယ်စားလြယ်ရဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံတြင်း ူပန်ဝင်ခြင့်ရဖိုႛ အလားအလာ ဘယ်လို ရြိပၝသလဲလိုႛ မေးုကည်ႛတော့ သူက ခုလိုစေူဖပၝတယ်။

ပီနဲ႟ိုး။ ။ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီရဲ့ ခရီးစဉ်အ္ဘပီး ူမန်မာအစိုးရအနေနဲႛ အရင်က ပိတ်ထားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ကိုယ်စားလြယ်တေရြဲ့ ူမန်မာူပည်ဝင်ခြင့်တေကြို ူပန်လည်ပေးလိမ့်မယ်လိုႛ ကဵနော်အထူးပဲ မ္တေွာ်လင့်ပၝတယ်။ လူႛအခြင့်အရေး ကိုယ်စားလြယ်ူဖစ်တဲ့ ကဵနော့်ကိုလည်း ူပန်လည် လက်ခံမယ်လိုႛ ထင်ပၝတယ်။

ကဵနော့်အနေနဲႛ ူမန်မာ သံအမတ်ဋ္ဌကီးနဲႛ ပုံမြန် အဆက်အသြယ်ရြိပၝတယ်။ သံအမတ်ဋ္ဌကီးကသာ ခင်ဗဵားကို ဒီကနေႛ ူမန်မာိံိုင်ငံ သြားခြင့်ူပတြယ်လိုႛ ေူပာရင် ကဵနော် ခဵက်ခဵင်းကောက်သြားဖိုႛ အဆင့်သင့်ပၝပဲ။

မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးကို ၂၀၀၀ ခိုံြစ်ကစ္ဘပီး ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူႛအခြင့်အရေး အထူး ကိုယ်စားလြယ်အူဖစ် ခန်ႛအပ်ခဲ့္ဘပီး၊ ၂၀၀၃ ိံိုဝင်ဘာလကစလိုႛ ူမန်မာစစ်အစိုးရက မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးကို ူမန်မာူပည်တြင်း ဝင်ခြင့်ပိတ်ပင်ခဲ့ပၝတယ်။ ္ဘပီးခဲ့တဲ့ ဧ္ဘပီလမြာ မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးရဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံ တာဝန်တြေ ္ဘပီးဆုံး္ဘပီလိုႛ ယူဆခဲ့ုကပေမယ့် လက်တြေႛမြာတော့ လာမယ့် ဇြန်လအထိ မင်္စတာပီနဲ႟ိုးက ူမန်မာ့ လူႛအခြင့်အရေး ကိုယ်စားလြယ်တာဝန်ကို ဆက်ယူအုံးမြာ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဇြန်လအတြင်း လူႛအခြင့်အရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးက သူႛကို နောက်ထပ် ၆လ သက်တမ်းတိုး္ဘပီး တာဝန် ထမ်းဆောင်ခိုင်းမယ် ဆိုရင်လည်း သူႛအနေနဲႛ ဒီကိင်္စ ဆက်စဉ်းစားဖြယ်ရြိတယ်လိုႛ မင်္စတာပီနဲ႟ိုးက RFA ကို ေူပာဆိုပၝတယ်။

မင်္စတာပီနဲ႟ိုးက ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် ူပန်လြတ်ရေးကိင်္စဟာ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီရဲ့ ခရီးစဉ် တကယ် အူပသြဘော ဆောင် မဆောင် နောက်ဆက်တြဲ သက်သေူပမယ့် ကိင်္စပဲလိုႛ ယူဆပၝတယ်။ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် လြတ်ေူမာက်ရေးနဲႛ ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားမဵား သေဆုံးမြ အူပင် ကရင်တိုင်းရင်းသားတြေ အိုးအိမ်စြန်ႛ ရြောင်ေူပးနေရတဲ့အပေၞလည်း အထူးစိုးရိမ်မကင်းူဖစ်ရေုကာင်း ေူပာပၝတယ်။

ဒၝပေမယ့် နအဖစစ်အစိုးရက လက်ရြိ ိံိုင်ငံတကာမြာ ေူပာနေတဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံက IDP အိုးအိမ်စြန်ႛ ဒုက္ခသည်အရေအတြက် ပုံဋ္ဌကီးခဵဲႚနေတာတေပြဲလ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီကို ေူပာလိုက်ပၝတယ်။ ဒၝကို မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုး ဘယ်လို ထင်ပၝသလဲ။

ပီနဲ႟ိုး။ ။ ဒီစာရင်းတေကြို မြန် မမြန် စစ်ဆေးဖိုႛ အကောင်းဆုံးနည်းကတော့ ကဵနော့်ကို ူမန်မာူပည်ဝင်ခြင့်ပေးဖိုႛပၝပဲ။ တကယ်ူဖစ်နေတဲ့ အေူခအနေတေကြို စစ်ဆေး အကဲူဖတိံိုင်ဖိုႛ နည်းလမ်းမရြိသရြေႛတော့ ူမန်မာအစိုးရက ဒီလိုပဲ ေူပာနေမြာပၝ။

မင်္စတာ ပီနဲ႟ိုးက ICRC ိံိုင်ငံတကာ ုကက်ေူခနီအဖြဲႛကိုလည်း အဲ့ဒီကရင်ဒေသကို သြားရောက်ခြင့်ူပ္ဘြပီး အေူခအနေတေကြို တိုက်ရိုက် လေ့လာအကဲူဖတ်ခြင့် ပေးသင့်တယ်လိုႛ ေူပာဆိုပၝတယ်။

ပီနဲ႟ိုး။ ။ အရင်ကတော့ ICRC ကို ူမန်မာိံိုင်ငံ အရြေႛဘက်ပိုင်းဒေသတေကြို သြားရောက်ခြင့်ူပခြဲ့ပၝတယ်။ ဒီလို အဖြဲႛအစည်းမဵြိးကို သြားခြင့်ူပြရေးဟာ အလြန် အရေးပၝပၝတယ်။ သူတိုႛကသာ ဘယ်မြာ ဘာတြေူဖစ်နေတယ်၊ အေူခအနေ ဘယ်လို ဆိုးတယ်ဆိုတာ လေ့လာ အကဲူဖတိံိုင်မြာပၝ။

မင်္စတာပီနဲ႟ိုးက ူမန်မာ့အရေးဆောင်႟ြက်ုကရမြာ အာဆီယံနဲႛ အိမ်နီးခဵင်းိံိုင်ငံတေရြဲ့ အခန်းက္ပဟာ အလြန်အရေးပၝေုကာင်း၊ မင်္စတာ ဂမ်ဘာရီရဲ့ ခရီးစဉ်အ္ဘပီး မုကာခင်ကတင် စင်ကာပိူံိုင်ငံက ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် လြတ်ေူမာက်ရေး ေူပာဆိုခဲ့တာဟာ အားတက်စရာပဲ ူဖစ်ေုကာင်း၊ ကဵနိံိုင်ငံတေကြလည်း အလားတူ တောင်းဆိုကလိမ့်မယ်လိုႛ မ္တေွာ်လင့်ေုကာင်း မင်္စတာပီနဲ႟ိုးက ေူပာဆိုသြားပၝတယ်။

တကယ်တော့ မင်္စတာပီနဲ႟ိုး ေူပာ ေူပာနေသလို ိံိုဘယ်္ဘငိမ်းခဵမ်းရေးဆုရြင်တေထြဲမြာ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် တဦးထဲ အထိန်းသိမ်းခံဘဝနဲႛ ရြိနေတာဆိုတော့ သူမကို ူပန်လြတ်ပေးရေးဟာ ိံိုင်ငံတကာမြာ တော်တော် အရေးပၝတယ်လိုႛပဲ ဆိုရမြာပၝ။

ဒၝနဲႛ ပတ်သက်လိုႛ ဦးမင်းဇင်ရဲ့ တင်ူပခဵက်ကို နားဆငိံိုင်ုကပၝတယ်။

မှတ်ချက်ပေးပို့ရန်

မှတ်ချက်များကို အောက်ပါ ပုံစံတွင် ရေးသားနိုင်ပါသည်။ RFA ၏ အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် အညီ လိုအပ်လျှင် တည်းဖြတ်ပြီး ဖော်ပြပါမည်။ မှတ်ချက်များကို ရေးပြီးပြီးချင်း ချက်ခြင်း မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါ။ တင်ပြထားသော မှတ်ချက်ပါ အကြောင်းအရာများ အတွက် RFA မှာ တာဝန်မရှိပါ။ ကျေးဇူးပြု၍ တခြား မှတ်ချက်ရေးသူများ၏ အမြင်ကို လေးစားပြီး အကြောင်းအရာကိုသာ အဓိကထား ရေးသားစေလိုပါသည်။